به نام خدا 

رَمَضان یا رَمَضان‌المُبارَک نام نهمین ماه سال قمری  که روزه  در آن بر مسلمانان  واجب  است. بنا بر برخی  آیات ،  قرآن  در این ماه و در شب قدر نازل شده است. این ماه تنها ماهی است که نام آن به صراحت در قرآن کریم آمده و گرامی داشته شده است.

این ماه، نزد  مسلمانان احترام و جایگاه ویژه‌ای دارد. از مهم‌ترین عبادت های  این ماه، تلاوت قران ،  احیای شب قدر (شب زنده‌داری)، دعا و  استغفار ،  افطاری دادن  و کمک به نیازمندان است.

 حضرت علی (ع)، نخستین امام شیعیان  در بیست و یکم  رمضان به  شهادت  رسیده است.

کلمه «رَمَضان»، مصدر از ماده «ر‌م‌ض» به معنای شدت گرما، ریگ سوزان و سوختن پا از گرمای زمین به کار رفته است.  برخی لغت‌شناسان برآن‌اند که علت نامگذاری آن ماه خاص به رمضان، شدت گرمای فصلی است که ماه در آن قرار داشته است و این نامگذاری ارتباطی با تکلیف روزه ندارد زیرا تکلیف روزه پس از  اسلام  بر عهده مسلمانان گذاشته شد و رمضان پیش از اسلام نیز نام این ماه بوده است. 

طبق روایتی از پیامبر(ص) که در منابع غیر حدیثی آمده است، رمضان، یکی از اسماء  اللهی است و برای اشاره به ماه رمضان، باید از عبارت ماه رمضان استفاده شود.  

ماه رمضان در قرآن

واژه رمضان یک بار در قرآن ذکر شده  و تنها ماهی است که نام آن در قرآن آمده است. شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًی لِّلنَّاسِ وَبَینَاتٍ مِّنَ الْهُدَیٰ وَالْفُرْقَانِ ۚ فَمَن شَهِدَ مِنکُمُ الشَّهْرَ فَلْیصُمْهُ ۖ... (ترجمه: ماه رمضان [همان ماه‌] است که در آن، قرآن فرو فرستاده شده است، [کتابی] که مردم را راهبر، و [متضمّن‌] دلایل آشکار هدایت، و [میزان‌] تشخیص حق از باطل است. پس هر کس از شما این ماه را درک کند باید آن را روزه بدارد، و کسی که بیمار یا در سفر است [باید به شماره آن،] تعدادی از روزهای دیگر [را روزه بدارد]...)[ بقره –۱۸۵]

ماه رمضان در روایات

 پیامبر اسلام (ص) در  خطبه شعبانیه  فضایلی را برای این ماه بر شمردند از جمله این که مردم در آن ماه به مهمانی خدا دعوت شده‌اند. شب قدر در این ماه و بهتر از هزار ماه است. احیا و نمازگزاردن در یک شب از شب‌های آن برابر با نماز هفتاد شب در ماه‌های دیگر است. ماه صبر است و پاداش صبر بهشت خداست. ماه همدردی است. ماهی است که روزی بندگان مؤمن افزون می‌شود. پاداش آنکه در این ماه مؤمنی را افطار دهد، برابر با آزادکردن بنده است.  هم چنین ایشان، این ماه را ماهی می دانند که اگر ارزش آن شناخته شود انسان آرزو می‌کند تمام سال رمضان باشد؛ طبق سخن پیامبر(ص)، ماه رمضان،ماه بسته‌شدن درهای  جهنم ، ماه گشوده‌شدن درهای  بهشت و ماه به زنجیر کشیده شدن  شیاطین است.

_____________________________________

تهیه و تدوین : حجت الاسلام والمسلمین محمد رضا یادگاری زاده (مد ظله العالی)